Mak jest dość często stosowany w tradycyjnej kuchni polskiej. Zwłaszcza w okresie Świąt Bożego Narodzenia, w wielu domach na wigilijnym stole nie może zabraknąć kutii wigilijnej, kluseczków z makiem i makowca. Jeśli planujemy sami przygotować potrawy z tym pysznym dodatkiem, warto spróbować przygotować masę samodzielnie, wówczas będziemy mieli pewność, że nasze potrawy z masą makową mile zaskoczą swym smakiem gości oraz domowników. Gotową masę możemy wykorzystać w wielu wyśmienitych przepisach od tradycyjnego makowca, poprzez rolady, bułeczki, ciasta, babki do aromatycznych naleśników.
Pamiętajmy, że masa makowa to nie tylko namoczone i zmielone ziarenka maku, których smak jest mało wyrazisty. Tak naprawdę o charakterze i wyjątkowym aromacie decydują przede wszystkim odpowiednie dodatki: ekstrakt migdałowy, rum lub likier pomarańczowy oraz płynny miód (najlepiej lipowy lub wielokwiatowy). Do maku dodaje się także mnóstwo bakalii – rodzynki, drobno posiekane orzechy włoskie, nerkowce, migdały bez skórki, kandyzowaną skórkę z pomarańczy, a także słodkie suszone owoce (morele, śliwki, daktyle, figi).
Aby domowa masa makowa z mielonego maku wyszła aromatyczna i wilgotna, należy zacząć ją przygotowywać znacznie wcześniej, najlepiej dzień przed dodaniem do ciasta czy innej potrawy. Najpierw ziarenka maku opłukujemy pod bieżącą wodą, na gęstym sitku. Następnie przesypujemy do garnka, zalewamy wodą (można dodać również mleko) i gotujemy na niewielkim ogniu przez około 15 minut. Po ugotowaniu, napęczniałe ziarenka można zostawić w garnku do całkowitego ostygnięcia. Kolejnym etapem przygotowania masy jest dość dokładne odcedzenie maku. Nasiona przelewamy przez sitko i odstawiamy do odcieknięcia (na kilka godzin lub całą noc).
Suchy mak mielimy dwukrotnie w maszynce do mięsa przez najdrobniejsze sito. W garnku roztapiamy masło z miodem, wsypujemy namoczone, posiekane bakalie i razem chwilę podgrzewamy. Po zdjęciu z ognia dodajemy zmielony mak, cukier, skórkę pomarańczową, ekstrakt migdałowy oraz inne dodatki. Całość dokładnie mieszamy. Schłodzoną masę makową od razu wykorzystujemy do wypieków, albo przechowujemy w zamkniętym pojemniku i w lodówce do 5 dni. Można ją także spakować do woreczków na mrożonki, zamrozić, a potem wykorzystać w innym czasie.
Jeżeli mak przed mieleniem będzie dobrze namoczony, wówczas masa wyjdzie nam miękka i wilgotna. Czasami zdarza się jednak, że mimo przestrzegania przepisu, po przygotowaniu masa makowa jest zbyt twarda i sucha. Co wtedy zrobić? Przede wszystkim warto do masy dodać miód zamiast cukru, który nie tylko uszlachetni jej smak, ale również nada nieco więcej wilgoci. Kolejnym sposobem jest dodanie drobno startego jabłka, niewielkiej ilości mleka lub śmietany.
Gdy przygotowana przez nas masa makowa będzie dodawana do ciasta w większej ilości, wówczas warto wmieszać w nią ubitą na sztywno pianę z białek. Zwiąże ona wtedy wszystkie składniki i doda wilgoci, dzięki czemu po upieczeniu masa makowa w cieście zachowa właściwą konsystencję i nie będzie się kruszyć. Gdy wiemy, już, jak zrobić masę makową, możemy odkrywać bogactwo kulinarnych możliwości! Przygotowana samodzielnie domowa masa makowa będzie idealnie pasować do wielu wyjątkowych przepisów: tradycyjnego makowca zawijanego, drożdżowej gwiazdy, aromatycznego seromakowca lub delikatnego ciasta biszkoptowego.